Niespłacanie kredytu hipotecznego – konsekwencje

Niespłacanie kredytu hipotecznego nie musi oznaczać od razu bankructwa, ale już jedno lub dwa opóźnienia w płatnościach, nawet kilkudniowe, stanowią dla banku poważny sygnał ostrzegawczy. Każda rata, która nie zostanie opłacona w terminie, zostaje oznaczona jako zaległość. Po kilku dniach bank zaczyna naliczać odsetki karne, które zwiększają całkowitą kwotę zadłużenia.

W przypadku dłuższych opóźnień instytucja finansowa kontaktuje się z klientem, najpierw wysyłając przypomnienia, a później – oficjalne wezwania do zapłaty. Jeśli sytuacja nie zostanie uregulowana, bank prędzej czy później (w zależności od kontaktu z dłużnikiem) rozpocznie procedurę wypowiedzenia umowy kredytowej. W praktyce oznacza to, że całość pozostałego długu staje się natychmiast wymagalna. A stąd już o krok do przejęcia kontroli nad nieruchomością na podstawie hipoteki wpisanej do księgi wieczystej!

Wielu kredytobiorców nie zdaje sobie sprawy, że nawet kilkudniowe opóźnienie w spłacie raty zostaje odnotowane w systemach bankowych. Po przekroczeniu trzydziestu dni bank przekaże informację o nieterminowej spłacie do Biura Informacji Kredytowej. Takie wpisy negatywnie wpływają na ocenę punktową klienta i utrudniają, a właściwie wręcz uniemożliwiają uzyskanie kolejnego kredytu lub leasingu w przyszłości.

Odsetki karne to kolejny problem, bo zwiększają one kwotę zadłużenia. Ich wysokość opiera się o maksymalną stawkę ustawową (lub mniej, jeśli tak zostało wyszczególnione w umowie). Jeśli dotyczą tylko jednej raty, to ich wysokość nie będzie zbyt wielka, choć to zawsze dodatkowe obciążenie dla finansów. Natomiast z czasem odsetki potrafią urosnąć do znaczącej sumy, szczególnie jeśli skumulują się dwie lub trzy zaległe raty.

Wypowiedzenie umowy kredytu hipotecznego to najbardziej drastyczny krok, jaki może podjąć bank. Zazwyczaj następuje po kilku miesiącach zaległości, gdy wcześniejsze próby kontaktu i negocjacji nie przynoszą skutku. Po wypowiedzeniu umowy kredytobiorca otrzymuje pismo z informacją, że ma obowiązek spłacić całą pozostałą kwotę kredytu w określonym terminie, najczęściej trzydziestu dni.

Jeśli dłużnik nie jest w stanie tego zrobić, bank kieruje sprawę do sądu. Po uzyskaniu wyroku nakazującego zapłatę sprawa trafia do komornika, który rozpoczyna egzekucję. Nieruchomość stanowiąca zabezpieczenie kredytu zostaje wówczas wystawiona na licytację komorniczą. Uzyskane środki przeznacza się na spłatę długu wobec banku, jednak jeśli kwota ze sprzedaży okaże się niższa niż całkowite zadłużenie, kredytobiorca nadal jest zobowiązany do uregulowania różnicy. Proces sądowy zajmuje jednak co najmniej kilka miesięcy, a czasem nawet ponad rok, co opóźnia przejęcie nieruchomości przez bank. Należy jednak pamiętać, że przez cały ten czas koszty rosną, bowiem bank nalicza odsetki za opóźnienie.

Utraty domu lub mieszkania da się uniknąć, nawet w razie niespłacania kredytu hipotecznego oraz znacznych opóźnień. W tym kontekście warto porozmawiać z bankiem i postarać się dojść do jakiejś formy porozumienia. Instytucje finansowe często są skłonne pomóc, jeśli klient otwarcie poinformuje o trudnościach i jeśli mają one obiektywny charakter (np. utrata pracy). W praktyce możliwe jest np. czasowe zawieszenie części kapitałowej rat lub, w ramach prolongaty kredytu, wydłużenie okresu spłaty albo jego całkowita restrukturyzacja.

Restrukturyzacja to proces, w którym bank i klient wspólnie szukają nowych warunków spłaty, dostosowanych do aktualnej sytuacji finansowej. Może to oznaczać wydłużenie okresu kredytowania, zmianę harmonogramu rat lub obniżenie oprocentowania na określony czas. Warto pamiętać, że bankowi również zależy na odzyskaniu pieniędzy, a nie na przejmowaniu nieruchomości – dlatego negocjacje często przynoszą realne efekty, o ile bank dostrzeże światełko w tunelu.

Osoby, które utraciły płynność finansową, mogą skorzystać z pomocy Funduszu Wsparcia Kredytobiorców działającego przy Banku Gospodarstwa Krajowego. Fundusz udziela nieoprocentowanej pożyczki na spłatę rat kredytu hipotecznego przez maksymalnie 36 miesięcy. Po pięciu latach regularnej spłaty wsparcia połowa tej kwoty może zostać umorzona.

Aby skorzystać z pomocy, należy złożyć wniosek w banku, który udzielił kredytu. Wsparcie jest dostępne dla osób, które utraciły pracę, mają znaczne obniżenie dochodów lub gdy rata kredytu przekracza połowę miesięcznych przychodów gospodarstwa domowego. Dzięki temu rozwiązaniu zyskuje się czas na uporządkowanie swojej sytuacji finansowej bez ryzyka utraty nieruchomości.

Najgorszym błędem jest unikanie kontaktu z bankiem. Brak reakcji ze strony kredytobiorcy sprawia, że instytucja finansowa traci zaufanie i szybciej podejmuje działania windykacyjne. Warto więc niezwłocznie poinformować doradcę o trudnościach i wspólnie poszukać rozwiązania. Wiele banków oferuje tzw. programy pomocowe, które pozwalają czasowo obniżyć raty lub zawiesić ich część.

Dobrym krokiem może być także konsultacja z doradcą finansowym lub prawnikiem, który pomoże przygotować wniosek o restrukturyzację zadłużenia i oceni, które rozwiązanie będzie najbardziej korzystne dla budżetu domowego. W przypadku kilku kredytów można rozważyć ich konsolidację – połączenie zobowiązań w jeden kredyt z niższą miesięczną ratą. Rozwiązanie to często przynosi doskonałe efekty finansowe!